Techmiss

 मदरबोर्ड ला संगणकाच्या पाठीचा कणा असे देखील संबोधले जाते. मदरबोर्ड च्या मदतीने संगणकाचे सर्व hardware components एकमेकांना जोडले जातात. मदरबोर्ड चे खूप सारे प्रकार पडतात हे प्रकार किमतीच्या आधारावर , उपयोगाच्या आधारावर आणि गती च्या आधारावर आहेत. मदरबोर्ड विषयी माहिती साठी या लेखाद्वारे आपण जाणून घेऊया मदरबोर्ड म्हणजे काय ( what is motherboard in Marathi )

 मदरबोर्ड हा एक PCB(Printed Circuit Board ) आहे आणि हा संगणकाचा आधारस्तंभ समजला जातो. PCB च्या मदतीने संगणकाचे विविध भाग एकमेकांना जोडून संगणक हा कार्यक्षम बनवला जातो. मदरबोर्ड च्या साह्याने संगणकाचे विविध भाग एकमेकांसोबत चांगल्या balance ने काम करतात .

 अनुक्रमणिका

 मदरबोर्ड काय आहे
 मदरबोर्ड मधील विविध प्रकार
 मदरबोर्ड चे विविध Ports
 मदरबोर्ड चे विविध घटक
 मदरबोर्ड चे कार्य
 सर्वोत्तम मदरबोर्ड कसा निवडावा
 मदरबोर्ड निर्माण करणाऱ्या सर्वोत्तम कंपनी 

 मदरबोर्ड म्हणजे काय ◆ motherboard information in marathi

 मदरबोर्ड हे एक connecting device आहे. पहिल्या मदरबोर्ड चे निर्माण 1981 मध्ये IBM संगणक निर्मिती कंपनी द्वारे करण्यात आले. मदरबोर्ड च्या मदतीने विविध Hardware उपकरणांमध्ये संबंध प्रस्थापित केला जातो या हार्डवेयर उपकरणांमध्ये सीपीयू, हार्ड डिस्क तसेच इतर इनपुट आणि आऊटपुट उपकरणांचा समावेश होतो. मदरबोर्ड च्या मदतीनेच संगणकाचे व्यवस्थित कार्यक्षम पद्धतीने कार्य पार पडते.

 प्रत्येक प्रकारचा मदरबोर्ड हा वेगवेगळ्या प्रोसेसर आणि मेमरी बरोबर कार्य करण्यासाठी बनवलेला असतो म्हणजेच एकाच प्रकारचा मदरबोर्ड सर्व प्रकारच्या मेमरी आणि प्रोसेसर बरोबर कार्य करू शकत नाही आणि त्या मुळे मदरबोर्ड चे विविध प्रकार देखील पडतात.

 मदरबोर्ड चे प्रकार | types of motherboard in Marathi

 जरी प्रत्येक मदरबोर्ड चे आकारमान, वैशिष्ट आणि वापर करण्याची विधी वेगवेगळी असली तरी मुख्यतः मदरबोर्ड चे प्रकार हे फॉर्म फॅक्टर वरून पडतात. प्रत्येेेेेेेेेेेेेेेेेेेेेेेेेेक मदरबोर्ड चा निर्माता फॉर्म फॅक्टर च्या आधारावर संगणकाशी suit होणारे मदरबोर्ड बनवत असतात.ATX या फॉर्म फॅक्टर च्या आधारावर बनवलेली मदरबोर्ड  सन 2005 पर्यंत सर्वात जास्त संगणकांमध्ये वापरला गेला होता.

 खाली फार्म फॅक्टर च्या आधारावर बनवलेल्या काही लोकप्रिय मदरबोर्ड ची माहिती दिले गेलेली आहे त्यांची नावे पुढील प्रमाणे

1. AT मदरबोर्ड  

2. ATX मदरबोर्ड

3. Baby AT मदरबोर्ड

4. Mini ITX मदरबोर्ड  

5. BTX मदरबोर्ड

6. Pico BTX मदरबोर्ड 

7. LPX मदरबोर्ड 

8. XT मदरबोर्ड

1. AT मदरबोर्ड विषयी माहिती-

AT मदरबोर्ड चा फुल फॉर्म होतो Advanced Technology मदरबोर्ड. ह्या मदरबोर्ड चा शोध IBM  नेे सन 1984 मध्ये लावला या प्रकारचा मदरबोर्ड फक्त AT casing मध्ये फिट बसतो. याची रचना ही  IBM च्या ओरिजिनल संगणका प्रमाणे होती म्हणजेच 12× 13″ चा Form factor. या प्रकारच्या मदर बोर्ड मध्ये  Sleep mode नव्हता त्यामुळे लाईटीची खपत जास्त होत होती.12 pin  plug च्या साह्याने या मदरबोर्ड ला Electricity चे कनेक्शन दिले जाते 

2. ATX मदरबोर्ड –

ATX मदरबोर्ड चा फुल फॉर्म आहे advanced technology extended मदरबोर्ड. ह्या मदरबोर्ड्ड्ड चा शोध Intel या कंपनीने सन 1995 मध्ये लावला. या मदरबोर्डचेेे आकारमान आहे 12×9.6 inch(305×244MM). हा मदरबोर्ड मदरबोर्ड च्या इतिहासामधील अशी पहिली रचना होती ज्यामध्येे connector चा उपयोग मदरबोर्ड बरोबर केला गेला होता. या प्रकारच्या मदरबोर्ड मध्ये 20-24 plug pin चा उपयोग मदरबोर्ड ला Electricity प्रधान करण्यासाठी होतो ज्यासाठी ATX switch board चा उपयोग केलाा जातो.

3. Baby AT मदरबोर्ड -(BAT मदरबोर्ड )

 या मदर बोर्ड ला Original AT मदरबोर्ड चे छोटे रूप मानले गेलेले आहे. याचा पहिल्यांदा उपयोग 1987 मध्ये आयबीएम द्वारा केला गेला. या मदर बोर्डचे आकारमान आहे 12×8.5 ” ज्यामध्येेेेेेेेेेेे याची जास्‍तीत जास्‍त लांबी 13 इंच आहे. या प्रकारचेेेे मदरबोर्ड सर्वात जास्त 386, 486 आणि Pentium संगणकामध्ये उपयोग केले गेले. पुढे या मदरबोर्ड ची जागा ATX मदरबोर्ड ने घेतली.

4. Mini ITX-

 या मदरबोर्डचे निर्माण मार्च 2001 मध्ये VIA या संगणक चिप बनवणाऱ्या कंपनीद्वारे केली गेली.  या मदर बोर्डचे आकारमान आहे 17×17 सेंटीमीटर. या मदरबोर्ड च्या उपयोगासाठी खूप कमी Electricity ची गरज असते त्यामुळे हे छोट्या संगणकाच्या सिस्टीम मध्ये वापरले जातात. यामध्ये Electricity ची गरज कमी असते त्यामुळे यासाठी कमी Power वाला प्रोसेसर वापरला जातो. हे मदरबोर्ड सर्वात जास्त होम थेटर मध्ये वापरले जातात. काही मदरबोर्ड मध्ये Embedded CPU देखील असतो.

5. BTX-(Balanced Technology Extended)-=

 या मदर बोर्डचे निर्मिती सन 2005 मध्ये Gateway Inc या कंपनीद्वारे केली. या मदर बोर्डचे मुख्य वैशिष्ट्य आहे की याला कमी Power लागते आणि यामध्ये कमी heat जनरेट होते. ह्याचे वैशिष्ट्य हे देखील आहे की या मध्ये पहिल्यांदा  ATA आणि USB slots चा उपयोग केला गेला होता. यामध्ये विविध भागांना जोडण्यासाठी slot दिले गेले होते.  याचे काही मुख्य वैशिष्ट्य आहेत Slots ची वाढलेली संख्या, वेगवेगळ्या आकारमानात उपलब्ध, Cooling system मध्ये आधुनिकता तसेच हे चांगल्या प्रकारे नियंत्रित केले जाऊ शकते.

6. Pico BTX –

 ह्या मदरबोर्ड चे निर्मिती Jan., 2007 मध्ये VIA technology द्वारे करण्यात आली. या मदर बोर्डचे साधारण आकारमान 12× 10.5 inch असते ज्यामध्ये लहान Pico BTX मदरबोर्ड चे आकारमान 10.5 × 10.4 inch असते. यामध्ये half of Nano ITX तंत्रज्ञानाचा उपयोग करण्यात आला. या मदरबोर्ड च्या उपयोगासाठी 24 पिन Board चा उपयोग करण्यात येतो. यामध्ये मदरबोर्ड वरच USB port आढळून येतो.

7. LPX (Low profile Extension)-

 या मदर बोर्ड मध्ये Rised card चा उपयोग मध्यभागी करण्यात आला होता. या मदर बोर्डचे उपयोगासाठी जटील Power source चा उपयोग करण्यात आला हे मदर्बॉर्ड 1990 च्या सुमारास खूप प्रसिद्ध होते.

XT (eXtended) मदरबोर्ड –

 हे मदर्बॉर्ड खूप जुन्या प्रकारच्या आहे.  यामध्ये खूप जुन्या प्रोसेसरचा उपयोग केला जातो हे Slot type प्रोसेसर चा उपयोग करून चालविण्यात येणारे मदरबोर्ड आहे. यामध्ये  ports ची कोणतीही व्यवस्था नव्हती त्यामुळे कनेक्टर आणि Addon कार्डचा उपयोग port म्हणून केला जात होता.  या प्रकारच्या मदरबोर्ड मध्ये Pentium I, Pentium II या प्रोसेसर चा उपयोग केला जायचा.

Read more

 संगणक हा विविध भागांचा बनलेला असतो त्यामध्ये काही भाग आपल्याला उघड्या डोळ्यांनी दिसतात तर काही भाग हे दिसत नाहीत काही भाग संगणकाचा सीपीयू मध्ये असतात त्यामुळे ते आपल्याला दिसून येत नाहीत तर काही भागांचा उपयोग हा विशिष्ट कार्यासाठी केला जातो त्यामुळे आपण कधी कधी त्या भागांचा उपयोग करत नाही.या लेखामध्ये आपण संगणकाच्या सर्व भागांची नावे आणि उपयोग जाणून घेणार आहोत.

 संगणकाचा प्रत्येक भाग हा वैशिष्ट्यपूर्ण आहे आणि त्याचा उपयोग देखील वेगवेगळा आहे. संगणकाच्या भागांना आपण हाताने स्पर्श करू शकतो त्यांना Hardware असे म्हटले जाते तसेच ज्या भागांना आपण हातांनी स्पर्श करू शकत नाही त्या भागांना software असे म्हटले जाते.

असे म्हटले जाते की गरज ही शोधाची जननी आहे त्यामुळे संगणकाचे विविध भाग हे आजही नवनवीन पद्धतीने develop होत आहेत अशा अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचे देखील आपण ज्ञान प्राप्त करणार आहोत.

या लेखामध्ये आपण जाणून घेणार आहोत संगणकाच्या विविध भागांची नावे आणि त्यांचा उपयोग तसेच आपण हे देखील जाणून घेऊ की त्याबाबत रोचक इतिहास काय आहे आणि त्याच्या ऐतिहासिक पार्श्वभूमीचा देखील आपण अभ्यास करू. हा लेख वाचल्यानंतर तुम्ही संगणकाच्या आजच्या आधुनिक तंत्रज्ञानाविषयी अवगत व्हाल आणि संगणकाच्या भागांची नावे , विविध नवीन तंत्रज्ञानाविषयी तुम्हाला माहिती मिळेल.

संगणक हा मुख्यतः तीन भागांचा बनलेला असतो ज्यामध्ये येतात input device, output device, आणि storage device. Input device हे संगणकाच्या बाहेरील क्रिया संगणकामध्ये दाखवतात. Output device ह्यांचा उपयोग संगणकामध्ये होणाऱ्या घडामोडी मानवाला बघता याव्यात यासाठी होतो जसे की युट्युब बघणे, photo बघणे, इंटरनेटचा उपयोग करणे इत्यादी आणि storage device चा उपयोग माहितीची साठवणूक करण्यासाठी होतो.

 संगणकाच्या भागांचे तीन गटात रूपांतर होते ते पुढील प्रमाणे-

•  Input devices

•  Output devices

•  Storage devices

Input devices विषयी सविस्तर माहिती आणि उपयोग –

Input devices हे संगणकाचे असे भाग असतात ज्याद्वारे उपभोक्ता  संगणकाकडे data, माहिती किंवा controlled सिग्नल संगणकाकडे पाठवतात आणि संगणकाचा CPU आलेल्या माहितीचे किंवा संदेशाचे रूपांतर उपभोक्त्याला आवश्यक असलेल्या माहिती किंवा संदेशामध्ये करून देतो.

Input devices द्वारे आपण संगणकाचे सर्व कार्य करू शकतो. Input devices मानवी दुनियेला संगणकाच्या दुनियेशी जोडतात. यामध्ये मानव संगणकाला सूचना देतो आणि संगणक या सूचनांचे पालन करून आपल्याला आवश्यक असलेल्या परिणामांमध्ये त्याचे रुपांतर करतो याचे सर्वात चांगले उदाहरण आहे  कीबोर्ड.

Web story 

 विविध महत्त्वाच्या  input devices ची नावे पुढीलप्रमाणे–

•  Mouse

•  Scanner

•  Joystick

•  Lightpen

•  Microphone

•  Magnetic ink Recognition system

•  Digital camera

•  Gesture recognition devices

•  web cam

•  Biometric devices

1. कीबोर्ड / कुंजीफलक विषयी माहिती 

 संगणकामध्ये कीबोर्ड आहे मुख्य Input device आहे. किबोर्डवर साधारणता 104 key असतात परंतु निर्माता च्या आधारावर आणि Operating system आधारावर आपण असे म्हणू शकतो की संगणकाच्या कीबोर्ड वर 100(+-) बटणे असतात.

 कीबोर्ड वरील Keys चे मुख्य पाच प्रकार पडतात जे आहेत Function key,  typing key, control key, navigation key, indicator key, numerical key. या सर्व key चे प्रकार त्यांच्या कार्यावरून पडलेले आहेत

 कीबोर्ड विषयी अधिक जाणून घ्या-

[Imp] कीबोर्ड विषयी संपूर्ण माहिती | उपयोग | इतिहास | जोडणी

 कि-बोर्ड वरील Function keys विषयी संपूर्ण माहिती 

2. Mouse –

 माऊस चा शोध Douglas C. Engelbart यांनी सन 1963 मध्ये लावला. हा शोध त्यांनी Stanford University मध्ये लावला.

Mouse हा एक लोकप्रिय तळहातात सहजपणे बसणारा मुख्य Input device आहे. माऊस मध्ये खालच्या बाजूला एक Round ball असतो ज्याच्या द्वारे माऊस होणारी हालचाल केंद्रीत करतो आणि आवश्यक असलेले संदेश संगणकाकडे पाठवतो त्यामुळे संगणकाच्या स्क्रीनवर Cursor च्या जागेमध्ये बदल होतो. माणूस हा शक्यतो सपाट भागावर वापरला जातो.

माऊस मध्ये जास्त करून दोन बटन असतात आणि या दोन बटन च्या मध्ये एक Wheel असते. यामध्ये डावे बटण हे Select करण्यासाठी असते व उजव्या बटनावर click केल्यावर Select केलेल्या घटकाचा मेनूबार उघडतो. मधल्या wheel च्या आधारे आपण संगणकाच्या स्क्रीनवर खाली वर scroll करू शकतो.

Mouse चे प्रकार-

1. Mechanical Mouse

2. Optical mouse

3. Cordless or wireless mouse

4. Trackball Mouse

3. scanner-

 Scanner हे photocopy machine प्रमाणे असते. Scanner चा शोध Ray Kurzweil यांनी सन 1957 मध्ये लावला. याचा उपयोग  तेव्हा केला जातो जेव्हा काही papercopy चे रूपांतर आपल्याला डिजिटल format मध्ये करायचे असते किंवा खूप काळासाठी papercopy चे जतन करून  त्याचा भविष्यात उपयोग करायचा असतो.

Scanner हे खूप मूलभूत तत्वावर चालते यामध्ये फोटो केव्हा text हा input च्या स्वरूपात घेतला जातो आणि त्यावर प्रक्रिया करून digital format मध्ये output च्या स्वरूपात जतन केला जातो.

Scanner चे काही प्रकार पुढीलप्रमाणे –

1. Flat bed scanner 

2. Hand held scanner 

3. Sheetfed scanner 

4. Drum scanner

5. Photo scanner.

4. Joystick

 हे देखील एक pointing उपकरण आहे जसे की माऊस आहे. Joystick चा शोध C B Miric यांनी U.S.Naval research laboratory मध्ये लावला. याचा उपयोग Cursor ला 4 दिशा मध्ये फिरवण्यासाठी होतो. यामध्ये दोन  Spherical ball असतात एक ball हा socket मध्ये असतो तर दुसरा stick च्या सहाय्याने वरती असतो जो आपल्याला दिसतो.

 Joystick चेेेेेेेेेे खूप सारे प्रकार पडतात जसे की displacement joystick, finger operated joystick,  hand operated joystick, isometric joystick इत्यादी. Joystick चा उपयोग मुख्यतः संगणकामध्ये विविध डिझाइन्स करण्यासाठी होतो

5. Lightpen

 हे एक इनपुट डिवाइस आहे हे स्क्रीन वर Pointer चे कार्य करते. याचा शोध Ben Gurley यांनी लावला. याचा उपयोग मुख्यतः स्क्रीन वर काही  Text/ इतर माहिती highlights करण्यासाठी होतो तसेच चित्र काढण्यासाठी होतो. या pen मध्ये फोटो सेल असतात आणि ऑप्टिकल सिस्टिम देखील एका छोट्याशा ग्रुपमध्ये असते 

जेव्हा हा पेन स्क्रीनवर चालवला जातो तेव्हा त्यामध्येेेे फोटो सेल हे स्क्रीन बरोबर Interact करतात आणि त्यानुसार संगणकाच्या स्क्रीनवर विविध क्रिया घडतात. या lightpen चा उपयोग LCD उपकरण बरोबर होऊ शकत नाही त्यामुळे हे आज काल कालबाह्य होत आहेत .

6. Microphone –

 जगामध्ये पहिल्या microphone ची नोंद Alexander Graham Bell यांच्या नावे 1876 मध्ये झाली. मायक्रोफोन मध्ये आवाज इनपुट च्या स्वरूपात घेतला जातो आणि त्या आवाजाचे रूपांतर सिग्नल मध्ये करून ते सिग्नल्स सीपीयू कडे पाठवले जातात सीपीयू त्या सिग्नलचे रूपांतर डिजीटल फॉरमॅटमध्ये करून आवाज संगणकावर स्टोअर करून ठेवतो

 मायक्रोफोन चा उपयोग विविध ठिकाणी केला जातो जसे की व्हिडिओ बनवणे, प्रेझेंटेशन, गाणे बनवणे इत्यादी ठिकाणी. मायक्रोफोन चे काही प्रकार देखील आहेत ते पुढीलप्रमाणे.

1. Dynamic microphone

2.Condenser microphone

3. Ribbon microphone

7. Magnetic ink Card Reader (MICR)-

 या उपकरणामध्ये magnetic शाई च्या मदतीने लिहिलेली अक्षरे ओळखण्यासाठी होतो. स्कॅनर ह्या मॅग्नेटिक शाईला स्कॅन करतो आणि डाटा प्रोसेस करून संगणकाकडे पाठवतो.

 हे उपकरण सर्वात जास्त बँक मध्ये वापरले जाते येते. हे चेकच्या च्या खालच्या बाजूला मॅग्नेटिक साईट च्या मदतीने जी अक्षरे लिहिलेली असतात ती संगणक ओळखतो आणि खुप सारे चेक विषयी काही मिनिटात संगणकाला माहिती मिळते.

8. Digital camera –

 डिजिटल कॅमेरा मध्ये फोटो हा इनपुट च्या स्वरूपात घेतला जातो आणि त्यावर प्रक्रिया करून तो संगणकामध्ये साठवला जातो. संगणकामध्ये त्यावर विविध प्रक्रिया केल्या जातात ज्यासाठी विविध सॉफ्टवेअरचा वापर केला जातो.

 हा कॅमेरा पारंपारिक कॅमेरा पेक्षा खूप वेगळा आहे हा कॅमेरा संगणकाला/ मेमरी कार्डला जोडलेला असतो परंतु पारंपरिक कॅमेरा मध्ये film चा उपयोग केला जात होता. यामध्ये फोटो सेन्सर असतात जे फोटो चे रूपांतर डिजिटल फॉरमॅट मध्ये करण्यासाठी मदत करतात 

9. Gesture Recognition device –

 तंत्रज्ञानाने खूप प्रगती केलेले आहे आता आपल्या शरीराच्या हालचालीवरून देखील संगणक नियंत्रित केला जाऊ शकतो याचे उत्तम उदाहरण म्हणजे  Gesture Recognition device. यामध्ये मानवाच्या हालचाली संगणकामध्ये केंद्रित केल्या जातात

उदाहरणार्थ kenet या उपकरणाचा उपयोग व्हिडिओ गेम खेळण्यासाठी होतो ज्यामध्ये मानवाच्या हालचाली नुसार गेम मधील कॅरेक्टर काम करते. मोबाईल उपकारना वरील याचे सर्वात उत्तम उदाहरण म्हणजे Talking tom हा app.

10. Webcam –

 संगणकाला डायरेक्ट जोडलेल्या कोणत्याही कॅमेऱ्याला Webcam असे संबोधले जाते वेब कॅम मध्ये फोटो हा इनपुट च्या स्वरूपात घेतला जातो त्यावर प्रक्रिया होते आणि तो संगणकांमध्ये आउटपुट च्या स्वरूपात साठवला जातो.

 या कॅमेऱ्याचा उपयोग मुख्यता इंटरनेटवर फोटो अपलोड करण्यासाठी तसेच व्हिडिओ कॉल वर बोलण्यासाठी होतो. हा कॅमेरा डायरेक्ट संगणकाला जोडलेला असल्यामुळे यामध्ये घेतले जाणारे फोटो direct संगणकामध्ये store होतात आणि त्यामुळेेेेेेेेेेेेेे इंटरनेटवर अपलोड करण्यासाठी सोपे असतात

11. Biometric devices-

 संगणकाद्वारे माणसाची ओळख पटण्यासाठी biometric device हे खूप उपयोगी असतात त्यामध्ये मानवाच्या शरीर रचनेनुसार मानवाची ओळख ठरते. यासाठी मानवाचे विविध शरीराचे भागांचे scanning करून माणसाची खात्री ठरवली जाते.

 याचे काही प्रकार देखील आहेत जसे की

Face scanner – चेहऱ्यावरून माणूस ओळखण्यासाठी.

Hand scanner– हातांच्या ठशांवरून माणसाची ओळख पटण्यासाठी

Finger scanner – बोटांच्या ठशांवरून माणसाची ओळख पटण्यासाठी.

Retina scanner– डोळ्यांचे निरीक्षण करून माणूस ओळखण्यासाठी

Voice scanner – आवाजावरून माणसाची ओळख पटण्यासाठी.

Output devices विषयी संपूर्ण माहिती –

Output device हे संगणकाचे hardware उपकरण आहे ज्याद्वारे माहिती ला माणसाच्या वाचण्यायोग्य बनवले जाते ही माहिती अक्षरांच्या, फोटोंच्या,  व्हिडिओच्या ,तसेच आवाजाच्या स्वरूपात असू शकते.काही Output devices हे Visual Display Unit म्हणून देखील वापरले जातात i.e. Monitor, printer, speaker इत्यादी.

 जसे इनपुट उपकरणे संगणकाला माहिती प्रदान करण्याचे काम करतात तसेच आऊटपुट उपकरणांच्या मदतीने आपण संगणकाकडून माहिती घेत असतो. आउटपुट उपकरणांचे महत्त्व असे आहे की आपण आउटपुट उपकरणे शिवाय संगणक तर वापरू शकतो पण संगणकांमध्ये काय चालू आहे हे आपल्याला समजणार नाही.

 आउटपुट प्रकरणांमध्ये खूप सारे खूप उपकरणे असतात परंतु त्यातील काही महत्त्वाचे आणि दररोज वापरात येणारे आउटपुट उपकरणा विषयी आपण माहिती घेऊ त्या आउटपुट उपकरणांची नावे पुढील प्रमाणे –

•  Monitor

•  Printer

•  Speaker

•  Projector

•  Sound card

•  GPS

1. Monitor –

 मॉनिटर हे एक मुख्य Output उपकरण म्हणून ओळखले जाते याद्वारे माहिती आहे आपण डोळ्यांनी बघू शकतो. मॉनीटर हे खूप प्रकारचे आढळतात. मॉनिटर मध्ये वेगवेगळी size आणि resolution असते.

 मॉनिटर हे HDMI cable किंवा VGA पोर्ट ने संगणकाशी जोडले गेलेले असतात. मॉनिटर च्या सहाय्याने आपण विविध Video बघू शकतो, संगणकामध्ये चित्र काढू शकतो, तसेच आपल्या mouse चा cursor कुठे चाललेला आहे हे पण बघू शकतो.

मॉनिटर चे प्रकार-

Cathod ray tube monitor –या प्रकारच्या मॉनिटर मध्ये phosphorescent dots चे रूपांतर pixels मध्ये होऊन माहिती दाखवली जाते. अशा प्रकारचे मॉनिटर जुन्या काळी वापरले जात होते आज काल हे monitor वापरले जात नाहीत.

Flat panel monitor – या प्रकारच्या monitor मध्ये लाईट plasma मधून pass होऊन आऊटपुट देत असते 

Monochrome monitor –

 अशा प्रकारच्या मॉनिटर मधील रंगाची फक्त एकच छटा दिसते.

Gray scale monitor –

 यामध्ये रंगाच्या काही विशिष्ट छटा दिसतात हे मॉनिटर मुख्यता handy computer मध्ये वापरले जातात.

Colour monitor –

 आज-काल आधुनिक मॉनिटर म्हणून याकडे बघितले जाते त्यामध्ये रंगाच्या सहा ते सहा लाख छटा दिसतात.

2. प्रिंटर–

 संगणकामध्ये जेव्हा एखाद्या फोटोचे किंवा एखाद्या दस्तऐवजाची सॉफ्ट कॉपी मधून हार्ड कॉपी करायची असेल तेव्हा प्रिंटर चा उपयोग केला जातो. यामध्ये संगणकाकडून प्रिंटरला माहिती पाठवली जाते आणि प्रिंटर Physically पेपर वर print करण्याचे काम करतो.

 प्रिंटर च्या कार्यप्रणाली नुसार प्रिंटर चे तीन मुख्य प्रकार पडतात ते पुढीलप्रमाणे –

1. Ink jet printer –

 यामध्ये प्रिंट काढण्यासाठी उपयुक्त असलेले शाई छोट्या-छोट्या टिंबांचा स्वरूपात पडते आणि प्रिंट चे काम करते.

2. Laser printer –

 यामध्ये toner ड्रम हा मॅग्नेटाइट pigment वरून पाठवला जातो आणि त्याद्वारे पिगमेंट हे पृष्ठभागावर ट्रान्सफर करून print चे काम करतात.

3. Dot metric printer-

 हे प्रिंटर 1980 च्या सुमारास वापरले जायचे यामध्ये printer head च्या मदतीने इमेज पृष्ठभागावर प्रिंट केली जायची.

3. Speaker –

 स्पीकर हे एक output device आहे ज्याद्वारे आपण संगणकामधील आवाज ऐकू शकतो. लॅपटॉप मध्ये स्पीकर हा inbuilt असतो तर संगणकामध्ये आपल्याला बाहेरच्या स्पीकर ची गरज पडते. स्पीकर हा संगणकामध्येेे आवाजाच्या store केलेल्या सिग्नल चे रूपांतर आपल्याला ऐकू येईल अशा Frequency मध्ये करतो

 स्पीकर मध्ये कोण, लोखंडी तार, चुंबक तसेच housing (Case) असते. जेव्हा Electricity हि स्पीकर मधून जाते तेव्हा इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक तरंग तयार होतात आणि ज्याद्वारे Speaker मध्ये व्हायब्रेशन्स होतात. त्या व्हायब्रेशन्स मुळे ध्वनीचे निर्माण होऊन आपल्याला आवाज ऐकू येतो.

4. Projector –

 प्रोजेक्टर हे एक Optical device आहे ज्याद्वारे image हे एखाद्या पृष्ठभागावर project केली जाते हा पृष्ठभाग commonly प्रोजेक्टर स्क्रीन हा असतो. प्रोजेक्टर मध्ये सहसा लाईट ही छोट्या lens द्वारे पाठवून प्रोजेक्ट केली जाते परंतु आजच्या नवीन generation च्या प्रोजेक्टर मध्ये लाईट डायरेक्ट लेझरच्या साहाय्याने प्रोजेक्ट केली जाते.

 प्रोजेक्टर चा शोध हा फ्रेंच शोधकर्ता Leon bouly यांनी लावला आहे. प्रोजेक्टचे साधारणता तीन प्रकार पडतात ते आहेत –

1. CRT – cathode ray tube projector –

 या प्रकारच्या प्रोजेक्टर मध्ये लाईट हि Cathode Ray Tube मधून पास करून प्रोजेक्ट केली जात होती 

2. DLP – digital light processing projector-

 यामध्ये Tiny microscopic mirror च्या सहाय्याने बनवलेली चिप आणि कलर wheel च्या साह्याने  फोटो हे पृष्ठभागावर प्रोजेक्ट केले जातात.

3. LCD- light crystal display projector –

 या प्रकारच्या projector मध्ये liquid crystal panel च्या सहाय्याने लाईट प्रोजेक्ट केली जाते.

5. Sound card–

 आपल्याला संगणकातील सिग्नल च्या सहाय्याने आवाज ऐकण्यासाठी त्याच्या मध्ये Frequency चा बदल करावा लागतो. तसेच संगणकामध्ये आवाज स्टोअर करण्यासाठी आवाजाचे रूपांतर आवाजाच्या सिग्नल्स मध्ये करावे लागते. या साठी साऊंड कार्ड यालाच audio card असे म्हटले जाते त्याचा उपयोग होतो .

साऊंड कार्ड चा शोध Sherwin Gooch यांनी सन 1972 मध्ये लावला. जेव्हा आपल्याला आवाज ऐकायचा असतो तेव्हा साऊंड कार्ड हे डिजिटल अनलॉक सिग्नल चे रुपांतर ऑडिओ signal मध्ये करतो तसेच याच्या मदतीने आपण आवाज रेकॉर्ड देखील करू शकतो.

6. GPS–

GPS चे विस्तारित रूप होते Global positioning system. GPS चि सुरुवात सन 1973 मध्ये अमेरिकन सैन्य विभागाद्वारे करण्यात आली. GPS हे विविध उपग्रहांच्या मदतीने करण्यात आलेले उपकरण आहे आहे.

 याच्या मदतीने प्रवासादरम्यान आपले live location. हे विविध ठिकाणांचे नकाशे प्रदान करते ज्याच्या मदतीने आपण सोपा रस्ता निवडू शकतो तसेच हे आपल्याला प्रवासादरम्यान दिशा दाखवण्याचे देखील काम करते.

Read more